5 vragen aan Henk Hofstede
Henk Hofstede is Sectorbanker Retail bij ABN AMRO en is een van de sprekers op de vierde Cultuur Retail Netwerk Dag. Welke boodschap heeft Henk voor ons vanuit zijn perspectief als banker in de retailsector? We stelden hem de volgende vijf vragen.
1. Wat kan de culturele sector leren van de retail?
Retail gaat niet alleen om de inhoud, het gaat ook om vermaak. Meer dan de helft van Gen Z en de Millennials gaat naar winkels toe voor Experience op de winkelvloer. Zij willen verrast worden, inspiratie, vermaak, contact maken met anderen, winkels die ‘Instagrammable’ zijn en die de zintuigen prikkelen. In ons recente rapport ‘De kijk van Generatie Z en Millennials op de winkelstraat’ gaan we daar uitgebreid op in. Het onderscheidende vermogen van musea zit ‘m nou juist in die Experience. Vanuit hun unieke museumcollectie en hun eenmalige tentoonstellingen zijn musea goed in staat een uniek winkelaanbod te presenteren.
De verwondering die je in het museum ervaart, wil je als bezoekers terugvinden in de winkel en meenemen naar huis. Dat is de ultieme Experience. Goed personeel maakt ook onderdeel uit van de Experience in winkels waarbij het personeel verbinding maakt met gasten en probeert in te spelen op hun behoeften. Het vinden van personeel dat onderscheidend is, is een grote uitdaging in diverse sectoren. Ook in de retail. Het creëren van een omgeving waar talentvolle medewerkers willen werken, is cruciaal.
De 3 E’s
Een winkel heeft grosso modo 3 functies, 3 E’s: Experience, Expertise (diepgaande uitleg in de winkel over producten en diensten, meer dan je online kunt vinden) en Efficiency (snel op een product oriënteren en erover beschikken). Wil je vooral jonger publiek aantrekken dan is Experience cruciaal, maar Expertise past ook goed bij de cultuursector.
Kunst & cultuur is relatief versnipperd, terwijl de retail juist profiteert van schaalvoordelen. Omvang doet ertoe. Dat blijkt ook uit de Museumcijfers 2023. Kleine musea zijn structureel minder winstgevend dan grote musea en ze herstellen trager van de coronapandemie, zo blijkt uit Museumcijfers 2023 in Museumtijdschrift. Het is de uitdaging om deze spiraal te doorbreken. Fusies of ‘overnames’ van musea buiten de gemeente- of provinciegrenzen zijn lastig uit te leggen. Subsidies (rijk, gemeente) spelen ook een rol in dit verhaal. Sportverenigingen zijn een goed voorbeeld. Hun bancaire financierbaarheid is sterk verbeterd door de professionaliteit en waarborgen die Stichting Waarborgfonds Sport sinds 1982 heeft helpen realiseren.
2. Welke consumententrends zie je?
Qua bestedingspatronen liggen de omzetten en volumes een paar procent boven vorig jaar. De sector retail heeft veel concurrentie van de ‘belevingseconomie’. Uit eten, festivals en reizen zijn forse uitgaven die je dan niet aan retailproducten kunt besteden. De inflatie heeft er wel flink ingehakt. Klanten zijn kritischer over hun uitgaven.
Veel museumwinkels verkopen al producten die direct gelinkt zijn met hun collectie: kleine dingetjes voor de ‘leuk’ en grotere, duurdere producten met een langere houdbaarheidsdatum die bijvoorbeeld goed in een woninginterieur passen. Kwaliteit moet hierbij wel voorop staan.
Nederlanders retailers zijn goed in gemak bieden. Zo verkopen supermarkten in 2024 voor 5 miljard aan online bestelde ingrediënten en wordt er dit jaar ruim 800 miljoen euro besteed aan avond- en gemakswinkels (bron: FSIN Beleidsmonitor). Wij zien dat Nederlandse attractieparken en dierentuinen de smaak ook te pakken hebben. Bij hen komt inmiddels een kwart van de inkomsten uit de verkoop van eten en drinken. Nog eens 8 procent komt uit de verkoop van souvenirs (bron: CBS). Musea zouden deze verhoudingen moeten kunnen evenaren.
“Goed personeel maakt ook onderdeel uit van de Experience in winkels waarbij het personeel verbinding maakt met gasten en probeert in te spelen op hun behoeften.”
3. Hoe kan de culturele sector inspelen op duurzaamheid in de museumwinkel?
Door alleen spullen in te kopen en te verkopen die verantwoord geproduceerd zijn (voor mens, dier en milieu) en met een langere levensduur. Prullaria en niet-duurzame non food producten passen mijn inziens niet bij een kwalitatief sterke culturele sector die cultureel erfgoed wil doorgeven aan volgende generaties.
4. Wat mogen we verwachten voor 2025?
Over 2025 zijn wij redelijk hoopvol. De prognoses volgen nog, maar de verwachting is dat de economie in de EU iets aantrekt en daarmee ook de groei van ons BBP. De lonen stijgen harder dan de inflatie en de werkeloosheid blijft laag. Dit geeft de burgerij meer vertrouwen. Hierdoor neemt de particuliere consumptie ook iets toe en dat stut ook de bestedingen in de vrijetijdseconomie, waar de musea een belangrijk onderdeel van vormen.
Musea zijn relatief afhankelijk van het toerisme. In de eerste helft van 2024 zagen we dat minder toeristen in Amsterdam een daling van het aantal museumbezoeken in de hoofdstad opleverde. Met name april en mei waren slechte maanden, met ruim 10 procent minder bezoekers (bron: Dashboard). Retailers zetten dan in op spaarkaarten en kortingsacties. Musea zouden zich hierdoor ook kunnen laten inspireren.
5. Wat betekent de btw-verhoging voor de culturele sector?
Over 2026 maken wij ons zorgen. De btw-verhoging bij culturele activiteiten en goederen, zoals een bezoek aan je lievelingsmuseum, een theatershow of concert per 1 januari 2026 maakt de deelname hieraan minder vanzelfsprekend. Op pagina 66 van de doorrekening van De Rijksoverheid lees je dat de verhoging van het btw-tarief van 9% naar 21% tot een omzetdaling van 6% leidt.
Het belang van scholieren en jeugdige bezoekers voor musea
Leerlingen in het basis- en het voortgezet onderwijs brengen ruim 1,5 miljoen bezoeken aan musea in schoolverband in 2023. Dit is 20% van het totale jeugdbezoek tot en met 18 jaar in 2023 (7,7 miljoen bezoeken). In 2023 ontving 90% van de musea bezoek van basisscholen en 72% bezoek van scholen in het voortgezet onderwijs. In totaal leggen het basis- en voortgezet onderwijs in 2023 gemiddeld 66 schoolbezoeken per 100 leerlingen af. Door de verwachte btw-verhoging én bezuinigingen op cultuur komen deze aantallen onder druk te staan.
Bron: pagina 33 Museumcijfers 2023 in Museumtijdschrift.
Aanmelden en meer informatie
De 4e Cultuur Retail Netwerk Dag vindt plaats op maandag 18 november 2024 bij Lanzfeld Editions in Nootdorp. De inloop is vanaf 09.30, we starten om 10 uur en sluiten om 16 uur af met onze traditionele borrel.